“تا حالا چند بار از خودتون پرسیدین چرا فرزندتون هر چی می‌گین گوش نمی‌ده؟ یا شاید حتی احساس کردین همه روش‌هایی که امتحان کردین، هیچ تاثیری نداره؟ نگران نباشین، شما تنها نیستین! خیلی از مادرایی که کودکان اتیسم یا بیش‌فعال دارن، همین چالش رو تجربه می‌کنن.”
لجبازی، یا همون نافرمانی، یکی از رایج‌ترین مشکلاتیه که والدین، مخصوصاً مادران، باهاش دست و پنجه نرم می‌کنن، خصوصاً وقتی پای کودکان اتیسم یا بیش‌فعال وسط باشه. اما خبر خوب اینه که این مشکل قابل مدیریت و حل شدنه. شما می‌تونین با راهکارهایی که والدین واقعی امتحان کردن و جواب گرفتن، این چالش رو به یه فرصت برای بهتر شدن رابطه‌تون با کودکتون تبدیل کنین.
این مقاله رو گفتاردرمانگر سارا مرادی و روانشناس عصمت ملکی نوشتن و قراره براتون راهکارهای کاربردی، سریع و مؤثر داشته باشه. تکنیک‌هایی که برای هر دو گروه کودکان اتیسم و بیش‌فعال طراحی شدن و بهتون کمک می‌کنن رفتارهای لجبازانه رو بهتر مدیریت کنین. پس اگه آماده‌این که قدم‌های مؤثری برای تربیت و کنترل رفتار فرزندتون بردارین، ادامه این مقاله رو از دست ندین!
اگه دوست داری لجبازی رو در کودکت حل کنی یه بار برای همیشه این مقاله رو بخون.
چرا کودکان لجباز می‌شوند؟ (قسمت کوتاه آماری)
شاید از خودتون بپرسید چرا فرزند من این‌قدر لجباز شده؟ آیا این رفتار به خاطر اتیسم یا بیش‌فعالیه؟ لجبازی و نافرمانی در کودکان، به‌ویژه اونایی که شرایط خاص مثل اتیسم یا بیش‌فعالی دارن، کاملاً طبیعی و رایجه. طبق مطالعات، بیش از ۷۰ درصد کودکان اتیسم و بیش‌فعال، در دوره‌ای از رشدشون رفتارهای لجبازانه از خودشون نشون میدن. این رفتارها ممکنه به دلیل ناتوانی در برقراری ارتباط مؤثر، سرریز شدن احساسات، یا حتی خستگی باشه.
اما نباید این رفتار رو به‌عنوان یه مشکل غیرقابل‌حل ببینید! لجبازی توی این کودکان ممکنه یکی از راه‌هایی باشه که با دنیای پیچیده اطرافشون کنار میان. پس وقتی کودکتون سر یه مساله کوچیک “نه” می‌گه یا از انجام کاری امتناع میکنه، ممکنه داره احساسات و نیازهای خودش رو نشون میده. نکته مهم اینه که ما می‌تونیم با ابزارهای مناسب بهشون کمک کنیم که هم احساساتشون رو بهتر مدیریت کنن و هم رفتارهای بهتری از خودشون نشون بدن.
در ادامه، 5 راهکار ساده و سریع ارائه می‌کنیم که والدین واقعا امتحان کردن و جواب گرفتن. آماده‌این که شروع کنیم؟
راه های خوبی برای لجبازی و فرمانپذیری کودکان داریم.
راه‌حل ۱: تکنیک‌های کوتاه و ساده برای کاهش لجبازی
خب، بیاین با چند راهکار ساده و کاربردی شروع کنیم که می‌تونید همین امروز امتحانشون کنید! اولین چیزی که باید بدونید اینه که کودکان اتیسم و بیش‌فعال به ساختار و روتین علاقه زیادی دارن. وقتی می‌دونن دقیقاً چه اتفاقی قراره بیفته، احساس امنیت بیشتری می‌کنن و احتمال لجبازی‌شون کمتر می‌شه. پس اگر دوست دارید بدونید چطوری باید روتین بسازیم. اینجا رو ببینید.
بیشتر بدونیم: 15 علت پرخاشگری کودک که روحتم ازش خبر نداره!
۱. روتین‌های روزانه ایجاد کنید:
یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش لجبازی اینه که برنامه روزانه مشخصی برای کودک داشته باشید. مثلاً، ساعت خواب، بازی، و غذا خوردن همیشه در یک زمان مشخص باشه. وقتی کودک بدونه بعد از چه کاری قراره چی بشه، احتمال کمتری وجود داره که بهونه‌گیری یا لجبازی کنه.
۲. انتخاب‌های محدود:
به جای اینکه از کودکتون بخواید یک کار رو مستقیم انجام بده، بهش دو گزینه محدود بدید. مثلاً، اگه می‌خواید لباس بپوشه، بگید: “می‌خوای لباس آبی رو بپوشی یا قرمز؟” این روش باعث می‌شه حس کنترل داشته باشه و مقاومت کمتری نشون بده.
تکنیک”یا” رو از ما یاد بگیرید.
۳. از جملات مثبت استفاده کنید:
به جای اینکه بهش بگید “این کار رو نکن!”، از جملات مثبت استفاده کنید. مثلاً، به جای “ندو نکن”، بگید “آروم راه برو”. این تغییر کوچک در نحوه صحبت کردن شما میتونه تأثیر زیادی روی همکاری کودک داشته باشه.
۴. تشویق و جایزه‌های کوچک:
حتی کوچک‌ترین قدم‌ها به سمت همکاری و دستورپذیری رو هم تشویق کنید. مثلاً، وقتی کودک شما به درستی از شما پیروی میکنه، یه تشویق کوچک مثل یک برچسب، یک بازی کوتاه یا حتی یه تشویق کلامی مثل “آفرین! خیلی خوب گوش دادی!” میتونه انگیزه زیادی برای همکاری در آینده بهش بده.
این تکنیک‌ها ساده‌ان، اما والدین واقعی امتحانشون کردن و نتایج فوق‌العاده‌ای گرفتن! فقط یادتون باشه که ثبات و صبر کلید موفقیته. اگه یه روز جواب نداد، ناامید نشین و باز هم ادامه بدین. هر روز یه قدم کوچیک به سمت بهبود رفتارهای فرزندتون بردارید.
راه‌حل ۲: تشویق به همکاری با کودک
یه چیز مهمی که باید بهش توجه کنیم اینه که کودکان اتیسم و بیش‌فعال اغلب به‌جای لجبازی، دارن تلاش می‌کنن به زبون خودشون با دنیا کنار بیان. یکی از بهترین روش‌ها برای کمک به این کودکان، اینه که اون‌ها رو به همکاری دعوت کنیم، نه این که مجبورشون کنیم!
بیشتر بدونیم: 10 بازی که مهارت فکری کودک رو تقویت میکنه!
۱. بازی‌سازی کارها:
یکی از راه‌هایی که می‌تونین کودکتون رو به همکاری بیشتر ترغیب کنین، اینه که کارها رو به یک بازی تبدیل کنین. مثلاً، اگه ازش می‌خواین که اسباب‌بازیاش رو جمع کنه، بگید: “ببینیم کی میتونه زودتر همه عروسک‌ها رو توی سبد بذاره! مسابقه شروع شد!” این روش باعث می‌شه کودک نه‌تنها کار رو انجام بده، بلکه ازش لذت هم ببره.
۲. تشویق مثبت و جایزه‌های کوچک:
هر بار که کودکتون با شما همکاری میکنه، فوراً از تشویق مثبت استفاده کنید. لازم نیست تشویق‌ها بزرگ باشه؛ یه جمله ساده مثل “چقدر خوب که به حرفم گوش دادی!” یا یه جایزه کوچک مثل استیکر، میتونه کلی انگیزه بهش بده.
۳. دادن انتخاب‌های جذاب:
به جای اینکه به کودک بگید “همین الان این کار رو انجام بده”، بهش حق انتخاب بدید. مثلاً بگید: “دوست داری اول لباس‌هاتو بپوشی یا اول دندون‌هات رو مسواک بزنی؟” اینجوری حس میکنه خودش هم تو تصمیم‌گیری نقش داره و احتمال اینکه همکاری کنه خیلی بیشتر می‌شه.
۴. گام‌های کوچک برای کارهای بزرگ:
بعضی وقت‌ها، کودک شما ممکنه از انجام کارهای بزرگ فرار کنه. برای اینکه این حس رو نداشته باشه، کار رو به گام‌های کوچیک تقسیم کنید. مثلاً، اگه می‌خواین که اسباب‌بازیاش رو جمع کنه، بگید: “اول فقط عروسک‌ها رو جمع کن، بعد با هم بقیه رو مرتب می‌کنیم.”
این روش‌ها به کودک شما کمک می‌کنن تا احساس قدرت و کنترل داشته باشه و در عین حال یاد بگیره که همکاری و دستورپذیری چطور میتونه به نفعش باشه. نکته اصلی اینه که به‌جای فشار آوردن، اون رو ترغیب به همکاری کنید. والدینی که این روش‌ها رو امتحان کردن، بهبود زیادی توی رفتار فرزندشون دیدن.
راه‌حل ۳: مدیریت انرژی و تغذیه
یکی از عوامل اصلی که میتونه رفتارهای لجبازانه و نافرمانی کودکان اتیسم و بیش‌فعال رو تشدید کنه، مدیریت نامناسب انرژی و تغذیه است. کودکان ما انرژی بسیار زیادی دارن، اما این انرژی نیاز به تنظیم و مدیریت داره. تغذیه صحیح نقش بسیار مهمی در این موضوع داره و اینجاست که باید حواسمون به خوراکی‌هایی که به فرزندمون می‌دیم، باشه.
۱. از مصرف زیاد قند و شکر جلوگیری کنید:
خوراکی‌های شکر‌دار مثل بستنی، نوشیدنی‌های شیرین و کیک‌ها میتونن باعث افزایش سریع انرژی در کودکان بشن. اما مشکل اینجاست که این انرژی بالا خیلی زود تموم می‌شه و کودکتون به‌سرعت دچار خستگی و بی‌حوصلگی می‌شه. این تغییر سریع سطح انرژی، میتونه باعث افزایش لجبازی و نافرمانی بشه.
۲. غذاهای پروتئینی و پرانرژی:
برای کمک به مدیریت بهتر انرژی کودک، غذاهای پروتئینی مثل تخم‌مرغ، ماست و گوشت کم‌چرب میتونن انتخاب‌های بهتری باشن. این مواد غذایی انرژی بیشتری به کودک میدن و کمک می‌کنن که نوسانات شدید در سطح انرژی نداشته باشه.
۳. برنامه غذایی منظم:
ثبات در زمان وعده‌های غذایی هم به کودک کمک میکنه که احساس گرسنگی و خستگی کمتری کنه و رفتارهای لجبازانه رو بهتر مدیریت کنه. سعی کنین میان‌وعده‌های سالمی توی برنامه غذایی روزانه‌ش بگنجونید.
راه‌حل ۴: کمک گرفتن از تیم مدادهای رنگی
خیلی از والدین فکر می‌کنن که تنها خودشون باید از پس تربیت فرزندشون بر بیان، اما حقیقت اینه که شما نیازی به تنهایی در این مسیر ندارین! کمک گرفتن از یه تیم متخصص میتونه فرایند تربیت و مدیریت رفتار فرزندتون رو خیلی راحت‌تر کنه.
۱. همکاری با متخصصان:
تیم‌های توانبخشی مثل متخصصان گفتاردرمانی، کاردرمانی ، روان‌شناسان و کارشناسان تغذیه کودک میتونن نقش مهمی توی کمک به فرزندتون داشته باشن. این متخصص‌ها میتونن برنامه‌های اختصاصی و راهکارهایی به شما ارائه بدن که دقیقاً برای شرایط فرزند شما طراحی شده.
۲. برنامه‌های آموزشی برای والدین:
بسیاری از تیم‌های توانبخشی برنامه‌های آموزشی برای والدین دارن که به شما کمک میکنه یاد بگیرین چطور بهتر با کودکتون ارتباط برقرار کنین و چطور از تکنیک‌های تربیتی استفاده کنین که دقیقاً برای کودک اتیسم یا بیش‌فعال کارسازه.
۳. ماساژ و تکنیک‌های آرام‌سازی:
یه تکنیک مؤثر دیگه که می‌تونید از تیم‌های متخصص یاد بگیرین، ماساژ و روش‌های آرام‌سازی کودکانه. این روش‌ها میتونن به کاهش اضطراب و استرس کودک کمک کنن و باعث بشن که در طول روز همکاری بیشتری داشته باشه.
بیشتر بدونیم: 10 تمرین کاردرمانی در خونه! همه میتونن انجامش بدن! رایگانه رایگان
تیم “مدادهای رنگی” با داشتن متخصصین با تجربه مثل وحید ملکی و سارا مرادی، میتونه شما رو در این مسیر حمایت کنه. ما با برنامه‌های فردی و تکنیک‌های حرفه‌ای، به شما کمک می‌کنیم تا فرزندتون رو بهتر درک کنید و بهش کمک کنین تا رفتارهای لجبازانه‌اش رو کنترل کنه.
راه‌حل ۵: برنامه‌ریزی فعالیت‌های بدنی و ذهنی
بیش‌فعالی و انرژی زیاد در کودکان اتیسم و بیش‌فعال گاهی باعث نافرمانی و لجبازی می‌شه. برای مدیریت بهتر انرژی و جلوگیری از رفتارهای چالشی، فعالیت‌های بدنی و ذهنی برنامه‌ریزی‌شده میتونن به شما کمک کنن.
۱. بازی‌های فعالانه:
بازی‌هایی که انرژی زیاد کودک رو تخلیه کنه، مثل دویدن، پریدن یا بازی‌های گروهی، میتونه به کاهش نافرمانی‌ها کمک کنه. فعالیت بدنی منظم به کودکان اجازه میده انرژی‌شون رو به شیوه سالمی مصرف کنن و بعد از بازی‌های فعال، احتمال اینکه راحت‌تر به دستورات شما گوش بدن بیشتره.
۲. فعالیت‌های آرامش‌بخش:
علاوه بر بازی‌های پرانرژی، باید به فعالیت‌هایی هم فکر کنید که ذهن کودک رو آروم کنه. مثلاً نقاشی کشیدن، شن‌بازی، یا بازی‌های ذهنی ساده میتونه کمک کنه تا کودک پس از تخلیه انرژی بدنی، از نظر ذهنی هم آرام‌تر بشه.
۳. وقت برای استراحت:
گاهی اوقات لجبازی و نافرمانی کودک به دلیل خستگی یا خواب ناکافیه. یه برنامه خواب منظم و کافی، به خصوص برای کودکان زیر ۶ سال، ضروریه. وقتی کودک استراحت کافی داشته باشه، احتمال بیشتری وجود داره که همکاری کنه و رفتاری لجبازانه نشون نده.
4. تمرینات حرکتی:
بچه ها نیاز های حسی و حرکتی متفاوت دارند. یه برنامه ی کاردرمانی خوب میتونه با توجه به نیاز های حرکتی و حسی کودک شما نوشته بشه تا با یه رژیم حسی و حرکتی خوب، کودک شما، ثبات ذهنی و رفتاری رو تجربه کنه.
بیشتر بدونیم: 10 تمرین کاردرمانی در خونه! همه میتونن انجامش بدن! رایگانه رایگان
نتیجه‌گیری: راهکارهایی که والدین امتحان کردن و جواب دادن
حالا که با چندین راه‌حل کاربردی برای مدیریت لجبازی کودکان آشنا شدید، وقتشه که خودتون این تکنیک‌ها رو در زندگی روزمره‌تون امتحان کنین. راه‌حل‌هایی مثل ایجاد روتین‌های منظم، استفاده از تشویق مثبت، مدیریت تغذیه، و برنامه‌ریزی فعالیت‌ها میتونن به شما کمک کنن تا فرزندتون رو بهتر هدایت کنین.
به یاد داشته باشین که شما در این مسیر تنها نیستید. تیم “مدادهای رنگی”، با متخصصینی مثل وحید ملکی متخصص کاردرمانی و سارا مرادی متخصص گفتاردرمانی، همیشه کنار شما هستن تا بهتون کمک کنن بهترین راهکارهای تربیتی رو پیدا کنین.
حالا نوبت شماست! اگه فکر می‌کنید به راهنمایی بیشتری نیاز دارید یا می‌خواین برنامه‌ای دقیق برای فرزندتون تنظیم بشه، با ما تماس بگیرین. تیم ما آماده‌ست تا بهتون کمک کنه که فرزندتون رو با آرامش و اعتماد به نفس بیشتری بزرگ کنین.
یک نظر
مقاله بسیار عالی و کاربردی 🙏