1. ADHD کلاسیک – شامل پرتحرکی، تکانشگری و عدم تمرکز. این افراد ممکن است از درجات کم تا زیاد، مشکل توجه داشته باشند. بیشتر بیشفعالی هایی که ما در ذهنمان به صورت سنتی داریم در این دسته قرار می گیرد. کودک رفتار های یکهویی یا تکانشی دارد، بی قرار است و مدام در حال حرکت و ورجه وورجه از این سمت به آن سمت است. شبیه یک موتور ناگهان روشن می شود و شروه به فعالیت های حرکتی یا حرف زدن می کند. بسیار پر انرژی است و انگار خسته نمی شود.
2. ADHD کم‌توجه – مشابه بیشفعالی کلاسیک است با مشکلات تمرکز و حافظه، اما بدون بیش‌فعالی و پر تحرکی. دایره ی لغت های کمی دارند. به سختی درسی را یاد می گیرند و به سرعت آن را فراموش می کنند. علائم کودکی این اختلال بیشتر به شکل کودکی است که به نظر می آید خاطراتی ندارد تا برای شما تعریف کند و در بهترین صورت یک یا دو خاطره خیلی قدیمی دارد تا برای شما تعریف کند؛ آنهم با جملات بسیار ساده و تکراری!
3. ADHD بیش‌تمرکز – مشخصه آن سختی در تغییر تمرکز، افکار وسواسی و تفکر خشک و انعطاف‌ناپذیر است.فردی که دچار این نوع ADHD است، ممکن است در یک موضوع خاص بیش از حد غرق شود و نتواند توجه خود را به چیزهای دیگر معطوف کند. برای مثال، یک دانش‌آموز ممکن است ساعت‌ها روی یک مسئله ریاضی کار کند، اما فراموش کند که سایر تکالیفش را انجام دهد یا حتی غذا بخورد.
4. ADHD لوب گیجگاهی – شامل نوسانات خلقی، تحریک‌پذیری و مشکلات حافظه.
5. ADHD لیمبیک – ویژگی‌های آن شامل احساس غم مزمن، انرژی کم و حساسیت عاطفی است.
6. ADHD حلقه آتش – شکل شدیدتر این اختلال با تغییرات شدید خلقی، حساسیت بیش‌ازحد و رفتارهای تهاجمی. کسی با این نوع ADHD ممکن است تغییرات شدید خلقی و احساسی داشته باشد و به محرک‌های محیطی بیش از حد حساس باشد. برای مثال، ممکن است یک کودک در کلاس درس به دلیل صدای مداد روی کاغذ یا نور شدید اتاق دچار اضطراب شود و نتواند روی درس تمرکز کند.
7. ADHD همراه با اضطراب – علائم ADHD همراه با اضطراب زیاد و تنش. فردی که این نوع ADHD را دارد، علاوه بر مشکلات تمرکز، دچار اضطراب شدید نیز هست. برای مثال، یک کارمند ممکن است در جلسات کاری بیش از حد نگران باشد که اشتباه کند، و همین اضطراب باعث شود که نتواند روی صحبت‌های همکاران تمرکز کند و وظایف اش را فراموش کند.

علاوه بر این، ADHD پیچیده یک مفهوم جدیدتر است که شامل شرایط همراه مانند مشکلات تنظیم هیجانی، اختلالات خواب و حساسیت به طرد شدن می‌شود. برخی محققان همچنین ADHD همراه با اختلال تنظیم هیجانی را مطرح کرده‌اند که بیشتر بر دشواری‌های مدیریت احساسات تمرکز دارد.

What do I need to understand about ADHD that is not fully represented in the DSM?

This scale allowed us to divide adult ADHD into 2 subtypes in a 2015 publication: ADHD inattentive presentation and ADHD emotional dysregulation presentation. The present study refines this observation using a larger, more diverse sample.

نکته مهم: این نشونه‌ها باید حداقل ۶ ماه تکرار بشن و تو دو تا از جنبه‌های زندگی (خونه، مدرسه/کار، روابط) مشکل‌ساز باشن.

درمان های مختلف بیشفعالی کدام اند.

10 نشانه ی بیشفعالی در کودکت را تشخیص بده!

1. تمرکز کم – خیلی راحت حواسش پرت می‌شه و قبل از اینکه کار تموم بشه، ولش میکنه.
2. فراموش‌کار – مدام یادش می‌ره چی باید انجام بده، از تکالیف گرفته تا کارای روزمره.
3. یک‌جا بند نمی‌شه – دائم وول می‌خوره، نمی‌تونه آروم بشینه.
4. پرحرفی – یه لحظه ساکت نمی‌شه، وسط حرف بقیه می‌پره.
5. عجول و بی‌حوصله – بدون فکر یه کاری رو شروع می‌کنه یا حرفی رو می‌زنه.
6. دستور گرفتن براش سخته – توی انجام کارها یا گوش دادن به حرف‌ها مشکل داره.
7. بی‌نظمه و دست و پا چلفتی– وسایلش رو مدام گم می‌کنه، اتاقش همیشه آشفته‌ست. مداد و خودکار از دستش میوفته، و وسیله هارو با بی دقتی خراب می کنه!
8. نمی‌تونه صبر کنه – وسط بازی یا حرف زدن طاقت نداره نوبتش بشه.
9. خیلی زود حواسش پرت می‌شه – یه کاری رو شروع می‌کنه، ولی سریع ذهنش جای دیگه می‌ره.
10. مدام توی فکره – انگار همیشه توی دنیای خودش غرق شده و خیالپردازی میکنه. انگار داره رویا میبینه!

اگه این رفتارها رو زیاد توی بچه‌تون می‌بینید، شاید خوب باشه با یه متخصص های تیم مدادهای رنگی مشورت کنید.

مثال واقعی صدرا 2 ساله:

*9 ماهه بود که راه افتاد. همه می گفتن چون زود راه افتاده خیلی باهوشه، اما نمی دونستن که زود راه افتادن یکی از علامت های بیشفعالی می تونه باشه! توی 2 سالگی حرف نمیزد و با ایما اشاره منظورش رو می رسوند. به نظر میومد درک و شناخت خوبی از محیط داره.

*مثل یه موتور ناگهان روشن می شد و بی هوا شروع می کرد به دویدن! یه لحظه هم توی خیابون نمی شد دستش رو ول کرد.

*چون برادر صدرا بیشفعال بود و تحت درمان کاردرمانی و گفتاردرمانی قرار می گرفت؛ مامان صدرا زود درمان رو براش شروع کرد.

*صدرا بعد از 8 ماه روان حرف زد و درمان توانبخشی رو ادامه دادند. در مقابل برادرش عملکرد صدرا در سن مشابه برادرش، خیلی عملکرد بهتر و قابل قبولی بود.

10 نشانه ای که بفهمی خودت یا پارتنرت بیش فعاله

اینجا ۱۰ نشانه‌ی رایج بیش‌فعالی (ADHD) در بزرگسالان بر اساس معیارهای DSM-5 آورده شده است:

1. تکانشگری – بدون این که به عواقب تصمیم اش آگاه باشه، خیلی سریع و از روی بی فکری تصمیم میگیره! تصمیم هایی که نتیجه اش پشیمونیه!
2. بی‌نظمی – در مدیریت کارها، برنامه‌ها یا وسایل شخصی اش مشکل داره! لباساشو از روی صندلی می ذاره روی تخت و شب! از روی تخت روی صندلی می بره!!! مثل ذهنش، اتاقش هم شلم شورباست.
3. در زمانبندی افتضاحه –  در تخمین زمان یا رعایت ضرب‌الاجل‌ها مشکل داره! دقیقه 90 ای کارهاشو انجام میده. برای چک ها و اقساط آینده اش برنامه ی اجرا شده ای نداره.
4. مشکل در تمرکز – به‌راحتی حواسش پرت می‌شود، مخصوصاً در کارهای طولانی یا مکالمات.
5. دشواری در انجام چند کار هم‌زمان – مشکل در مدیریت چند مسئولیت به‌طور هم‌زمان.
6. بی‌قراری – احساس دائمی “در حرکت بودن” یا ناتوانی در آرام گرفتن. نمیتونه آروم بشینه و مدام یه کاری پیدا می کنه تا خودشو سرگرم کنه.
7. برنامه‌ریزی ضعیف – مشکل در تعیین اهداف یا پیگیری برنامه‌ها.مثلا وقتی هدف میذاره یه مقدار پول جمع کنه تا فلان چیز رو بخره، نمیتونه پول جمع کنه و در نهایت بیخیال هدفت می شه.
8. مثل بمب زود عصبانی میشه و میترکه – به‌سرعت عصبی یا کلافه می‌شود. تحمل نا امیدی کمی داره. میتونیم بگیم “زود از کوره در میره”.
9. فراموش‌کاره – مرتب قرارها، وظایف یا جزئیات مهم را فراموش می‌کند. مثلا وقتی قراره از یک آنلاین شاپ خرید کنید و اون مبلغ رو بهتون میگه،بهش می گید که قبضی رو پرداخت کنه و به شما اطلاع بده، قبض رو پرداخت می کنه اما به شما یادش میره که بگه؛ اونوقت شما ممکنه خودتون دوباره قبض رو پرداخت کنید و شب بفهمید ای بابا دو بار پول ریختید.
10. کارهارو نصفه و نیمه ول میکنه –کلی ایده و پروژه شروع می‌کنه، ولی هیچ‌کدوم رو تموم نمی‌کنه.

Adult attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD) is a mental health disorder that includes a combination of persistent problems, such as difficulty paying attention, hyperactivity and impulsive behavior. Adult ADHD can lead to unstable relationships, poor work or school performance, low self-esteem, and other problems.

شیوع، علت و درمان بیشفعالی بزرگسالان

چرا مغز بیشفعال میشه؟

یک سری تفاوت در پردازش مغز در افراد عادی و بیشفعال وجود داره. این تفاوت رو ینحوه تمرکز، کنترل رفتار های یکهویی( تکانه) و حتی تنظیم احساسات اثر می ذاره.

در واقع فعالیت ناقص و یا نا متعادل دوپامین و نوراپی نفرین باعث میشه که این افراد بیشفعال دچار چالش هایی در انجام وظیفه روزانه بشن. خصوصا این چالش وقتی زیاد میشه که بخوان یک موقعیت رو برنامه ریزی کنن و به حفظ تمرکز نیاز داشته باشن. مثلا رژیم بگیرن و به ذهن آگاهی نیاز داشته باشن؛ یا حتی بخوان برای از چهارشنبه که مدرسه ها تعطیل میشه برنامه ریزی کنن که امتحان یک شنبه اشون رو بخوونن. واضحترینش هم بچه هایی هست که قبل خواب یاد مشقاشون میوفتن.

راه های درمان بیش فعالی چیه؟

بهترین روش که میشه به مشکل بیشفعالی کمک کرد اینه که روش های زیر رو به صورت ترکیبی انجام بدید:

۱. دارو

* ریتالین (متیل‌فنیدات): حدود نیم‌ساعت بعد شروع می‌کنه، ممکنه بی‌اشتها یا بی‌خواب بشی.
* آدرال (دکسترومتیل‌فنیدات): طولانی‌تره و تا آخر روز کمک می‌کنه. اما متاسفانه این دارو توی ایران در دسترس نیست.
* استراموکس (آتوموکستین): برای کسایی که محرک‌ها بهشون نمی‌سازه؛ اثرش بعد ۲-۴ هفته میاد. معمولا کودکانی که این دارو رو مصرف میکنن عوارض خلقی و بی قراری زیادی رو تحمل می کنند.

بیشتر بدونیم: داروی استراموکس خوبه یا بده؟

احتمالا اگر کسی که بیش فعالی داره دچار بی قراری و نا آرومی باشه از داروهای SSRI ها برای کاهش این مشکل کمک بگیرند.

۲. کاردرمانی

در جلسات کاردرمانی، کودکان یاد می‌گیرند که چگونه بدن خود را بهتر بشناسند، حرکاتشان را هماهنگ کنند تا انجام کارهای روزمره برایشان آسان‌تر شود.

* توی جلسات، بچه‌ها یاد می‌گیرن چطور بدنشون رو بهتر بشناسن، حرکت‌هاشون رو هماهنگ کنن و کارهای روزمره رو راحت‌تر انجام بدن.
* برای مثال، تمرین‌هایی هست برای اینکه بچه بدونه چطور با بدنشمیتونه همزمان چند تا کار بکنه یا چطور با  دست چپ و راستش هماهنگ کار کنه تا دست پا چلفتی به نظر نرسه یا دست خط بهتری داشته باشه.
* تو بچه‌های بیش‌فعال، روی کاهش بی‌قراری، بالا بردن تحمل و بهتر شدن مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت هم کار می‌شه.

بزرگسالان نیز با کمک کاردرمانگر می‌آموزند که چگونه کارهای پیچیده را به مراحل کوچک‌تر تقسیم کنند و میزان حواس‌پرتی خود را کاهش دهند. کاردرمانگر مسلط به مهارت های خود مراقبتی و خودیاری به بزرگسال بیشفعال یاد می دهد که چطور کارهایش را اولویت بندی کند، برنامه ریزی کند و چطور برای کارهایش تخمین زمان بزند.

۳. گفتاردرمانی

* گفتاردرمانی فقط مخصوص حرف زدن نیست! خیلی وقتا بچه‌های بیش فعال تو درک دستورات، حافظه شنیداری یا پیدا کردن کلمه مناسب توی حرف زدن مشکل دارن.
* توی جلسات، روی بهتر گوش دادن، صبر کردن برای نوبت حرف زدن، و تقویت مهارت‌های زبانی کار می‌شه.

*بچه های بیشفعال معمولا دیاره لغات پایینی دارن به همین دلیل درک مطلب براشون سخته، یک گفتاردرمانگر با کار روی این مهارت به درس فارسی و حل مسئله ریاضی کمک می کنه.

*بچه های بیشفعال زود دوست پیدا میکنن و خیلی زودتر دوستشون رو رها می کنند! چون قواعد دوستیابی رو بلد نیستن.
* حتی تو بزرگ‌ترها هم می‌شه روی مهارت‌های ارتباطی، حرف زدن واضح‌تر یا بهتر فهمیدن منظور طرف مقابل تمرین کرد.

*مهارت تئوری ذهن ضعیف یکی از مهمترین مهارت هایی است که هم کودکان و هم بزرگسالان بیشفعال توش مشکل دارن.

۴. درمان شناختی-رفتاری (CBT)

* بچه‌ها: بازی و تمرین برای کنترل هیجان.
* بزرگ‌سالان: شناسایی فکرهای منفی و یاد گرفتن روش‌های کاهش استرس.

۵. مشاوره خانواده

* به والدین یاد می‌دیم چطور با برنامه‌ریزی و تقویت مثبت رفتار بچه‌ رو بهتر کنن.

۶. تغذیه

* کمتر شیرینی و غذاهای فرآوری‌شده، بیشتر ماهی یا مکمل امگا-3.

۷. ورزش

* حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی در هفته (دویدن، شنا، پیاده‌روی).

۸. مدیتیشن و ذهن‌آگاهی

* روزی چند دقیقه تمرین تنفس عمیق یا مایندفولنس.

ریتالین از داروهای موثر در بیشفعالی است.

درمان خانگی بیشفعالی و درمان طب سنتی بیش فعالی

بله! روش‌های خانگی و سنتی وجود دارند که می‌توانند در کنار مراقبت‌های حرفه‌ای به مدیریت علائم ADHD کمک کنند. در ادامه چند گزینه را معرفی می‌کنم:

درمان‌های خانگی برای ADHD

1. تغییرات تغذیه‌ای – مصرف یک رژیم غذایی متعادل که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳، پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده باشد، می‌تواند تمرکز و عملکرد مغز را بهبود دهد.
2. ورزش و فعالیت بدنی – انجام فعالیت‌های فیزیکی منظم مثل شنا، رقص، یا ورزش‌های رزمی می‌تواند به تنظیم سطح انرژی و افزایش تمرکز کمک کند.
3. تمرین‌های ذهن‌آگاهی و آرام‌سازی – روش‌هایی مانند یوگا، مدیتیشن و تمرین‌های تنفسی می‌توانند به کاهش تکانشگری و بهبود تنظیم احساسات کمک کنند.
4. ایجاد برنامه‌های منظم – داشتن یک برنامه روزانه مشخص با انتظارات واضح می‌تواند به کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیشفعالی کمک کند تا بهتر سازمان‌دهی شوند.
5. کاهش زمان استفاده از صفحه نمایش – کاهش مواجهه با تحریکات دیجیتال بیش از حد می‌تواند باعث افزایش تمرکز و بهبود کیفیت خواب شود.

درمان‌های سنتی برای بیش فعالی

1. داروهای گیاهی – برخی طب سنتی از گیاهانی مانند جینسنگ، سنبل‌الطیب و بابونه برای افزایش آرامش و تمرکز استفاده می‌کنند.
2. طب سوزنی و نوروتراپی – برخی تحقیقات نشان داده‌اند که طب سوزنی و الکترونوروپانکچر ممکن است به تنظیم فعالیت مغز در افراد مبتلا به بیشفعال کمک کند.
3. حمایت آموزشی – مدارس و درمانگران معمولاً برنامه‌های آموزشی ساختاریافته ارائه می‌دهند تا به موفقیت تحصیلی کودکان بیشفعال کمک کنند.

عوارض و مشکلات همراه بیش فعالی

بیش‌فعالی و کم‌توجهی (ADHD) اگر درمان نشه، می‌تونه روی بسیاری از جنبه‌های زندگی اثر بذاره، مخصوصاً برای خود کودکان و بزرگسالانی که با این چالش دست‌وپنجه نرم می‌کنن.

🔹 احساسات و اعتماد‌به‌نفس: کودکی که ADHD دارد و درمان نشده، ممکن است مدام با خودش فکر کند که چرا نمی‌تواند مثل بقیه تمرکز کند یا آرام باشد. این مسئله گاهی باعث اضطراب، افسردگی و کاهش اعتماد‌به‌نفس می‌شود.

🔹 روابط اجتماعی: بی‌قراری، فراموشکاری و تکانشی بودن می‌تواند ایجاد مشکل در دوست‌یابی یا روابط خانوادگی کند. بعضی از بچه‌ها به دلیل رفتارهای پیش‌بینی‌نشده، کمتر مورد پذیرش قرار می‌گیرند و بزرگسالان نیز ممکن است در ارتباطاتشان دچار چالش بشن .معمولا پیش میاد که من میشنوم میگن فلانی کله خرابه، یا یهویی میگیرتش همه چیو بهم میریزه.

🔹 مدرسه و یادگیری: تمرکز پایین باعث می‌شود که کودک در درس‌ها عقب بیفتد، تکالیف را به‌درستی انجام ندهد یا دچار افت تحصیلی شود.

🔹 خطر رفتارهای پرخطر: نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به ADHD که تحت درمان نیستند، ممکن است بیشتر به سمت تصمیم‌های عجولانه، چاقی، رانندگی خطرناک، یا حتی اعتیاد به مواد مخدر کشیده شوند.

🔹 مدیریت کارها و شغل: برای یک بزرگسال، عدم درمان بیشفعالی می‌تواند باعث مشکلات در شغل و مدیریت کارهای روزمره شود، چون حفظ تمرکز، برنامه‌ریزی و مدیریت زمان برایش سخت خواهد شد.

با درمان مناسب، چه از طریق دارو، چه از طریق روش‌های رفتاری و مهارتی، ADHD می‌تواند به‌خوبی مدیریت شود تا فرد زندگی راحت‌تر و موفق‌تری داشته باشد.

تست بیش فعالی کودک

اگر دوست داری بفهمی که “آیا کودکم بیشعاله؟” این دکمه رو بزن. یادت باشه با تماس بگیری!

تست تشخیص بیشفعالی

تست بیش فعالی بزرگسال

میخوای بدونی خودت یا پارتنرت بیشفعالن؟ این دکمه رو بزن! یادت نره با ما تماس بگیری

تست بیش فعالی بزرگسالان

سوال‌های رایج (FAQ)

سوال: آیا تا آخر عمر همینطوری می‌مونیم؟
جواب: نه حتماً. تو بعضی‌ها کم می‌شه، تو بعضی‌ها با درمان کنترل می‌شه.

سوال: علت دقیق بیش فعالی چیه؟
جواب: علت دقیق اش مشخص نیست. اما تحقیقات نشون داده بیش فعالی میتونه ارثی باشه.

سوال: ایا درمان غذایی در بیش فعالی کافیه؟
جواب: نه کافی نیست اما میتونه موثر باشه.