شاید براتون پیش اومده باشه که وقتی در یک محیط شلوغ یا پر سر و صدا هستید، بچه‌تون ناگهان دست‌هاش رو روی گوشش بذاره و بخواد خودش رو از صداها جدا کنه. یا بدون هیچ علت خاصی کودکتون مدام دستاش رو روی گوش بذاره.این رفتار خیلی از والدین رو نگران می‌کنه و باعث می‌شه فکر کنن آیا مشکلی جدی وجود داره یا نه. آیا این نشونه‌ی اضطرابه؟ ممکنه نشانه‌ای از مشکلات شنوایی باشه؟ شاید هم به یک مسئله‌ی حسی اتیسم مربوط باشه. در واقع، دست گذاشتن روی گوش در کودکان می‌تونه دلایل مختلفی داشته باشه که از مشکلات موقتی مثل عفونت گوش تا مسائل حسی عمیق‌تر مثل حساسیت به صدا یا حتی علائم اتیسم رو در بر بگیره.

اما نگران نباشید، همیشه این رفتار نشونه‌ی مشکل جدی نیست. توی این مقاله، قراره همه‌ی دلایل احتمالی این رفتار رو بررسی کنیم و راهکارهای عملی و ساده‌ای ارائه بدیم که بهتون کمک کنه بدون استرس به این رفتار کودک واکنش نشون بدید. همچنین، با تیم  “مدادهای رنگی” و متخصصینی مثل وحید ملکی و سارا مرادی همراه خواهیم شد تا بتونید به صورت تخصصی‌تری مسائل حسی و رفتاری کودکتون رو بررسی کنید.

کودک با سر و صدای زیاد دستاشو روی گوشش میذاره و تحمل شنیدن صدا رو نداره.

در کودکان با اتیسم

یکی از دلایلی که بعضی از کودکان دست‌هاشون رو روی گوش می‌ذارن، ممکنه مرتبط با طیف اتیسم باشه. کودکان اتیستیکمعمولاً حساسیت بالایی به صداها دارن و محیط‌هایپر سروصدا یا حتی صداهای روزمره مثل مکالمه‌ها، براشون غیرقابل تحمل می‌شه. اگرفکر می‌کنید این رفتار کودک‌تون به اتیسم مرتبطه، توصیه می‌کنم با یک روانپزشک وکاردرمانگر مشورت کنید تا بررسی‌های بیشتری انجام بشه.

تست تشخیص کودکان اوتیسم

دلایل احتمالی دست گذاشتن روی گوش در کودکان

خیلی از والدین وقتی می‌بینن بچه‌شون دستاش رو روی گوشش می‌ذاره، اولین فکری که به ذهنشون میاد اینه که نکنه مشکلی توی گوشش داره یا درد می‌کشه. ولی واقعیت اینه که این رفتار می‌تونه دلایل زیادی داشته باشه که بعضی‌هاشون خیلی هم عادی هستن. بیاین چندتا از مهم‌ترین دلایلش رو باهم بررسی کنیم:

رفتار کلیشه ای و یا رفتار عادتی

بچه های اتیسم به صورت کلیشه ای و عادتی ممکنه این رفتار رو انجام بدن. مثل بال بال زدن که یکی از کلیشه های رایج اتیسمه، این رفتار هم جزئی از کلیشه میتونه باشه. اگر  به صورت ناگهانی این رفتار دست گذاشتن روی گوش کودک اتیسمی رو مشاهده می کنید؛ بهتره فکر کنید که آیا اخیرا کودک شما رفتار کلیشه ای اش رو تغییر نداده؟ اگر میخواید بیشتر درباره اتیسم بدونید، از مقاله ی اتیسم ما استفاده کنید.

حساسیت‌های حسی (Sensory Sensitivity)

یکی از دلایل اصلی‌ای که بچه‌ها ممکنه دستشون رو روی گوش بذارن، حساسیت‌های حسیه. بعضی از بچه‌ها نسبت به صداهای محیط حساس‌تر هستن. صداهایی که برای ما عادی به نظر میاد، می‌تونه برای اون‌ها خیلی آزاردهنده باشه. مثلاً وقتی در یک محیط شلوغ مثل جشن تولد یا مهد کودک هستید، صدای موتور، تلویزیون، دریل یا حتی مکالمه‌های عادی براشون سنگین می‌شه و برای همین دست‌هاشون رو روی گوش می‌ذارن تا از این صداها جدا بشن.

اگه فرزند شما میتونه صدای موزیک رو با صدای بلند بشنوه ولی دستش روی گوشش نذاره اما در محیط های دیگه مثل مهد کودک یا پارک دستش رو روی گوشش میذاره، بهتره با یک متخصص کاردرمانی حسی مشورت کنید. آقای وحید ملکی کاردرمانگر مجموعه ما می تونه پیشنهاداتی در این باره به شما بده. پس با تیم “مدادهای رنگی” تماس بگیرید.

اضطراب یا استرس

اگه کودک‌تون توی موقعیت‌هایی که براش استرس‌زاست، مثل مهمونی‌ها یا جمع‌های شلوغ، دست‌هاشو روی گوشش می‌ذاره، ممکنه دلیلش اضطراب باشه. گاهی وقت ها هم موقعی که دارید دعواش میکنید یا کاری که دلش نمیخواد رو بهش میگید که انجام بده هم ممکنه دستشو روی گوشش بذاره. این کار برای بعضی بچه‌ها یک جور دفاع شخصیه؛ یعنی وقتی محیط براشون دوست داشتنی نیست یا استرس‌زا می‌شه، سعی می‌کنن با پوشوندن گوش‌هاشون خودشون رو از اون فشار بیرونی جدا کنن. تکنیک های فرزند پروری در این مواقع به کمک شما می یاد تا بتونید این شرایط رو کنترل کنید.

یه مقاله هم کامل درباره اضطراب کار کردیم ممکنه به دردتون بخوره اگر مایل هستین روی این لینک بزنین و اونو مطالعه کنین.

عفونت گوش

گاهی وقتا ساده‌ترین دلیل برای دست گذاشتن روی گوش، عفونت گوشه. اگه بچه‌تون ناگهان شروع کرده به این رفتار و همراهش علائمی مثل تب، بی‌قراری یا گریه کردن زیاد داره، ممکنه گوشش عفونت کرده باشه. اگر پایین گوشش در ناحیه گردنش رو مشاهده کردید و دیدید که کمی پف داره میتونه نشون دهنده ورم غدد لنفاوی باشه که به نوعی نشون دهنده ی عفونت گوشه. در این حالت حتماً با پزشک عمومی یا متخصص عفونی کودکان  مشورت کنین تا مشکل رو بررسی کنه.

مشکلات پردازش شنوایی (Auditory Processing Disorder)

بعضی از کودکان مشکل پردازش شنوایی دارن، یعنی مغزشون نمی‌تونه به درستی صداها رو تفسیر کنه. این بچه‌ها معمولاً وقتی صداها پیچیده و زیاد می‌شن مثل همهمه افراد، دچار سردرگمی می‌شن و با گذاشتن دست روی گوش‌هاشون، سعی می‌کنن از این سردرگمی فرار کنن.

کودکانی که دچار این مشکل هستن، ممکنه در فهم صحبت‌های دیگران، به‌خصوص وقتی چند نفر همزمان صحبت می‌کنن یا صدای پس‌زمینه وجود داره، دچار مشکل بشن. مثل وقتی که معلم دیکته میگه و دانش آموز در بین سر و صداهای بقیه بچه های دیگه نمیتونه متمرکز بشه تا چیزی بنویسه. یا سر کلاس درس مدرسه نمیتونه خوب درس رو بفهمه این اختلال می‌تونه روی مهارت‌های گفتاری، یادگیری و حتی رفتار اجتماعی کودک تأثیر بذاره. گاهی وقتی این شرایط برای کودکان پیش میاد بچه ها زیر میز میرن و سعی می کنند اونجا قایم شن. این میتونه علت مشکل بچه ای باشه که در کلاس درس زیر میز قایم میشه.

خستگی یا کلافگی

شاید عجیب به نظر برسه، ولی وقتی بچه‌ها خسته یا کلافه می‌شن، ممکنه رفتارهای غیرعادی از خودشون نشون بدن، مثل دست گذاشتن روی گوش‌هاشون. این رفتار می‌تونه نشونه‌ی این باشه که بچه نیاز به استراحت داره و محیط براش بیش از حد سنگین شده.

خودآرام‌بخشی (Self-Soothing)

بعضی از کودکان از این رفتار به عنوان راهی برای آرام کردن خودشون استفاده می‌کنن. مخصوصاً بچه‌هایی که هنوز یاد نگرفتن با کلمات بیان کنن که استرس دارن یا ناراحتن، ممکنه با این کار به خودشون کمک کنن تا آروم بشن. این رفتار در کودکان زیر سه سال و بچه های بیشفعال یا اتیسم بیشتر دیده می شه.

گاهی کودکی که توانایی بیان هیاجانتش را ندارد، به منظور آرام کردن خودش دستش را روی گوشش میگذارد.

چرا مشاوره با متخصصین اهمیت داره؟

وقتی می‌بینیم بچه‌مون دستاش رو روی گوش می‌ذاره، شاید اول فکر کنیم که موضوع جدی نیست و خود به خود رفع می‌شه. اما باید بدونیم که بعضی وقت‌ها این رفتار می‌تونه به مشکلات عمیق‌تری اشاره کنه و نیاز به بررسی دقیق‌تر توسط یک متخصص داره.

به همین خاطر، همیشه بهتره که وقتی با رفتارهایی مثل این مواجه می‌شیم، با متخصصین مشورت کنیم تا خیال‌مون راحت باشه. جلسات حضوری یا آنلاین با تیم “مدادهای رنگی” به شما کمک میکنه تا بتونید علت دست گذاشتن روی گوش رو متوجه بشید؛ سپس میتونید با استفاده از راهنمایی های تیم ما محیط کودک رو تنظیم کنید، از تکنیک های فرزند پروری استفاده کنید، برنامه های درمانی برای رشد گفتار کودک و تنظیم مشکلات حسی و پردازشی شنوایی کودکتون برخوردار شید. ما کمک میکنیم تا با فهم علت ها و راه حل ها استرس رو از خودتون و کودکتون بردارید و با نگاه واقع بینانه به دنبال درمان کودکتون باشید.

چگونه رفتار را ارزیابی کنیم؟

حالا که می‌دونیم چرا بچه‌ها دستشون رو روی گوش می‌ذارن و اهمیت مشاوره با متخصصین رو بررسی کردیم، وقتش رسیده که به این فکر کنیم چطور می‌شه این رفتار رو ارزیابی کرد. ارزیابی درست کمک می‌کنه تا بفهمیم آیا این رفتار طبیعی و موقت هست یا نیاز به بررسی و مداخله‌ی جدی‌تری داره. در این بخش، نکاتی رو با هم مرور می‌کنیم که به شما کمک می‌کنه رفتار دست گذاشتن روی گوش کودک رو بهتر تحلیل کنید.

چک لیست،دست گذاشتن روی گوش

راهکارهای کاهش دست گذاشتن روی گوشش اگر، رفتاری باشه

اگر رفتار دست گذاشتن روی گوش‌ها در کودک‌تان باعث نگرانی شما شده، چند راهکار عملی وجود دارد که می‌توانید امتحان کنید تا به او کمک کنید تا آرامش بیشتری پیدا کند.

۱. کاهش محرک‌های صوتی محیط

یکی از روش‌های موثر برای کاهش این رفتار، کنترل محرک‌های صوتی اطراف کودک است. اگر متوجه شدید که کودک‌تان در موقعیت‌های شلوغ و پر سروصدا این رفتار را نشان می‌دهد، سعی کنید صداهای اضافی را کاهش دهید. می‌توانید از هدفون‌های مخصوص برای حذف صداهای ناخواسته استفاده کنید یا در صورت امکان، کودک را به محیطی آرام‌تر ببرید. این کار به او کمک می‌کند تا احساس آرامش بیشتری داشته باشد. این روش برای کودکانی که زیر سن 12 سال هستند پیشنهاد نمی شود.

۲. ایجاد محیط امن و آرامش‌بخش

گاهی اوقات، کودکان به یک فضای خصوصی نیاز دارند تا بتوانند از استرس‌ها و محرک‌های اطراف دور شوند. می‌توانید در خانه یا در مدرسه فضایی مشخص کنید که کودک در مواقع اضطراب بتواند به آنجا برود. این مکان می‌تواند یک اتاق کوچک، یک گوشه از اتاق، یا حتی یک پتو یا بالش باشد که به کودک حس امنیت می‌دهد.

3. یاد دادن تکنیک‌های آرام‌سازی

آموزش تکنیک‌های ساده آرام‌سازی می‌تواند به کودک کمک کند تا در مواقع استرس از آن‌ها استفاده کند. به کودک‌تان نشان دهید که چگونه با تنفس عمیق و آرام کردن عضلات بدنش، احساس بهتری پیدا کند. این تمرین‌ها به‌تدریج به کودک کمک می‌کنند تا بتواند بهتر با احساسات و صداهای محیط کنار بیاید. اگر دوست دارید دیگر تکنیک های کاربردی را یاد بگیرید با تماس بگیرید تا بهترین تکنیک مناسب برای کودکتان را به شما آموزش دهیم.

۴. صحبت و مشاوره با متخصصین

اگر با تمام تلاش‌هایتان همچنان این رفتار در کودک مکرر اتفاق می‌افتد، مشورت با یک متخصص می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد. متخصصین می‌توانند علل مختلف این رفتار را ارزیابی کنند و راهکارهای مناسبی برای مدیریت آن ارائه دهند.

تیم  ما می‌تواند با ارائه‌ی راهکارهای علمی و کاربردی به شما و فرزندتان کمک کند تا این رفتارها را بهتر مدیریت کنید و زندگی راحت‌تری داشته باشید.

چه زمانی باید نگران شویم؟

بعضی از کودکان ممکن است به دلایل کاملاً طبیعی دست‌شان را روی گوش‌هایشان بگذارند؛ اما اگر این رفتار به‌طور مکرر و در شرایط خاصی تکرار شد، ممکن است نیاز به بررسی بیشتری باشد. در ادامه، مواردی ذکر شده که می‌تواند نشانه‌هایی از نیاز به ارزیابی‌های دقیق‌تر باشد.

۱. تکرار زیاد در موقعیت‌های مختلف
۲. واکنش‌های شدید به صداهای عادی
۳. تاثیر بر روابط و فعالیت‌های روزانه

چی کار کنم تا دست گذاشتن روی گوش متوقف شه؟

اگر این رفتار در کودک‌تان مکرر دیده می‌شود، می‌توانید از چند راهکار ساده و کاربردی برای کاهش حساسیت به صداها استفاده کنید. این روش‌ها به کودک کمک می‌کنند تا به مرور، بهتر با محیط صوتی خود کنار بیاید و آرامش بیشتری پیدا کند. یادتون باشه این راه حل ساده به صورت موقتی کاربرد داره، اما راه حل نهایی نیست.

هدفون های نویز کنسلینگ، گوشگیر های ژله ای و سلیکونی وسیله هایی هستند که میشه توی گوش کودک گذاشت تا صداهای محیط رو کمتر بشنوه.

۱. آرام کردن محیط اطراف

یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش حساسیت به صداها، ایجاد یک محیط آرام و بدون صداهای ناگهانی است. زمانی که کودک در خانه است، سعی کنید صدای تلویزیون، موسیقی، یا حتی وسایلی مثل جاروبرقی را کم کنید. همچنین، در صورت امکان می‌توانید یک فضای کوچک و آرام برای کودک ایجاد کنید تا هر زمان که نیاز داشت به آنجا برود و از استرس صداهای اضافی دور بماند.

۲. معرفی تدریجی صداهای مختلف

برای عادت دادن کودک به صداهای روزمره، می‌توانید به صورت تدریجی صداهای مختلف را به او معرفی کنید. مثلاً با صدای ملایم موسیقی شروع کنید و سپس صداهای دیگر مانند صدای خودروها یا موتور را به تدریج به او معرفی کنید. این کار باعث می‌شود که حساسیت کودک به صداها کم‌کم کاهش پیدا کند و تحمل بیشتری نسبت به صداهای محیط داشته باشد.

۳. استفاده از هدفون‌های ضد صدا

در موقعیت‌های شلوغ یا پر سر و صدا، استفاده از هدفون‌های ضد صدا می‌تواند به کودک کمک کند تا از صداهای ناخواسته در امان بماند. این هدفون‌ها به خصوص در مکان‌های عمومی یا محیط‌هایی که نمی‌توان صداها را کنترل کرد، بسیار مفید هستند.

نتیجه‌گیری

تیم تخصصی مدادهای رنگی، با رهبری وحید ملکی، متخصص درمانی در مسائل رفتاری و حسی، و سارا مرادی، کارشناس گفتاردرمانی و ارائه‌دهنده برنامه‌های تقویت حافظه، خدمات جامعی به والدین و کودکان ارائه می‌دهد. این تیم با تکیه بر دانش و تجربه در زمینه شناسایی و اصلاح مشکلات رفتاری و حسی کودکان، به والدین کمک می‌کند تا روش‌های مناسبی برای مدیریت رفتارهای فرزند خود پیدا کنند.

در این مقاله به دلایل مختلفی که ممکن است باعث شود کودک دستش را روی گوشش بگذارد اشاره کردیم و اهمیت شناخت و ارزیابی رفتارهای کودک را برای والدین توضیح دادیم. همان‌طور که گفتیم، گاهی این رفتارها به دلیل حساسیت‌های حسی یا نیاز به توجه بیشتر رخ می‌دهند و با کمک مشاوره و راهکارهای مناسب می‌توان به بهبود آن‌ها کمک کرد.