با کودک بازی کنیم یا سخت گیر باشیم؟ نقش بازی در کاردرمانی

کاردرمانی یکی از روش‌های مؤثر برای کمک به کودکان با نیازهای ویژه است که به آن‌ها کمک می‌کند مهارت‌های لازم برای زندگی روزمره را به دست آورند. بازی به عنوان یک ابزار مهم در کاردرمانی به شمار می‌آید، زیرا علاوه بر سرگرم کردن کودک، به توسعه مهارت‌های مختلف او کمک می‌کند. در این مقاله، کاردرمانگر وحید ملکی نقش بازی در کاردرمانی و دلایل علمی استفاده از آن برای والدین توضیح می دهد.

بخش اول: دلایل علمی استفاده از بازی در کاردرمانی

1- توسعه مهارت‌های حسی و حرکتی

بازی به عنوان یکی از ابزارهای کاردرمانی به تقویت مهارت‌های حسی و حرکتی کودک کمک می‌کند. برای مثال، بازی‌هایی که شامل حرکت‌های دقیق و کنترل‌شده هستند، می‌توانند به تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف کمک کنند. تمرین‌های توپی باعث بهبود هماهنگی بینایی و حرکتی دست و پا می‌شوند که برای بلوغ حرکتی بسیار مهم است. هماهنگی چشم و دست یکی از پایه‌های اساسی برای انجام بسیاری از فعالیت‌های روزمره و تحصیلی است.

علاوه بر این، بازی با موادی مانند شن، مازهای حرکتی، تاب بازی، و استفاده از خمیر پاتی نیز به توسعه مهارت‌های حسی و حرکتی کمک می‌کنند. این فعالیت‌ها نه تنها حس لامسه کودک را تقویت می‌کنند، بلکه به بهبود کنترل حرکتی و تقویت عضلات کوچک و بزرگ بدن نیز کمک می‌کنند.

2- توسعه مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی

بازی نقش مهمی در بهبود مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودکان دارد. از طریق بازی، کودکان یاد می‌گیرند چگونه با دیگران تعامل کنند، نوبت‌گیری را بفهمند، و احساسات خود را بیان کنند. بازی‌های گروهی، بازی‌های نمایشی، و فعالیت‌های مشارکتی مانند بازی‌های تخیلی می‌توانند به بهبود مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودک کمک کنند.

علاوه بر این، بازی‌ها می‌توانند به کودکان کمک کنند تا بر ترس از شکست و اضطراب از موقعیت‌های جدید غلبه کنند. مواجهه با چالش‌های جدید در یک بازی می‌تواند به کودک اعتماد به نفس بدهد و مهارت‌های خودیاری و خودمراقبتی را نیز تقویت کند. این مهارت‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا در مواجهه با مشکلات روزمره، مستقل‌تر و مقاوم‌تر شوند.

بخش دوم: مزایای بازی در مقایسه با تمرینات سختگیرانه

• کودک طبیعی
• ایجاد انگیزه و علاقه
• کاهش استرس و اضطراب
• تقویت ارتباط والدین و کودک

بازی یکی از نیازهای اولیه و اساسی کودکان است. استفاده از بازی در فضای آموزشی و درمانی به پیشرفت کودک کمک زیادی می‌کند. این روش باعث می‌شود که کودکی که به کلینیک می‌رود یا در خانه ویزیت می‌شود، احساس نکند که بچه‌ای متفاوت است و دچار مشکلات عمیق اعتماد به نفسی نشود. بازی به کودک این امکان را می‌دهد که بدون استرس و فشار، مهارت‌های مورد نیاز را کسب کند و بهبود یابد.

بیشتر بدونیم:15 علت پرخاشگری

بیشتر بدونیم: با کودک لجباز چی کار کنیم؟ تکنیک های فوری

کودک طبیعی

حق هر کودک داشتن فضای بازی و زمان کودکی شاد است. زمانی که کودک در حال بازی است، تمام توجه و تمرکزش بر روی بازی است و این موضوع باعث می‌شود که تمرین‌ها را بسیار بهتر و سریع‌تر یاد بگیرد. درمانگری که با کودک به شیوه بازی کار می‌کند، نه تنها باعث می‌شود که کودک او را دوست داشته باشد، بلکه حتی سخت‌ترین تمرین‌ها را نیز با خوشحالی انجام می‌دهد. این روش باعث می‌شود که کودک نه تنها مهارت‌های لازم را یاد بگیرد، بلکه تجربه‌ای مثبت و خوشایند از فرآیند درمان داشته باشد. در کاردرمانی وحید ملکی مراجعین احساس نمی کنند که متفاوت از بقیه هستند و دوران کودکی و نوجوانی شادی را در طی درمان می گذرانند.

ایجاد انگیزه و علاقه

بازی بیشتر از تمرینات سنتی کودک را تشویق می‌کند. زمانی که کودکان درگیر بازی هستند، احساس شادی و رضایت می‌کنند و این انگیزه را پیدا می‌کنند که بیشتر در فعالیت‌ها شرکت کنند. بازی‌ها می‌توانند به طور طبیعی کودکان را به چالش بکشند و انگیزه بیشتری برای پیشرفت ایجاد کنند.

کاهش استرس و اضطراب

بازی نقش مهمی در کاهش استرس و اضطراب کودکان دارد. محیطی شاد و آرام که از طریق بازی ایجاد می‌شود، به کودکان کمک می‌کند تا احساس راحتی و امنیت کنند. این امر به ویژه برای کودکانی که با مشکلات حسی و عاطفی مواجه هستند، اهمیت زیادی دارد. بازی به آن‌ها این امکان را می‌دهد که در یک محیط حمایتی و بدون فشار به تمرین بپردازند.

بیشتر بدونیم: چرا کودکم دست روی گوشش میذاره؟

تقویت ارتباط والدین و کودک

بازی به عنوان یک پل ارتباطی بین والدین و کودک عمل می‌کند. وقتی والدین با کودکان خود بازی می‌کنند، نه تنها مهارت‌های کودک تقویت می‌شود، بلکه ارتباط عاطفی و نزدیکی بین آن‌ها نیز افزایش می‌یابد. نقش والدین در بازی‌های کاردرمانی بسیار مهم است و مشارکت آن‌ها می‌تواند تاثیرات مثبت زیادی بر روند درمان داشته باشد.

یادگیری در بازی 30% سریعتر از یادگیری با تمرین است.

بخش سوم: چگونگی ترکیب بازی با تمرینات کاردرمانی

• انتخاب بازی‌های مناسب
• ترکیب بازی و تمرینات
• ارزیابی پیشرفت کودک

انتخاب بازی‌های مناسب

برای دستیابی به اهداف کاردرمانی، انتخاب بازی‌های مناسب بسیار مهم است. بازی‌هایی که مهارت‌های خاصی را تقویت می‌کنند، می‌توانند به نتایج بهتری منجر شوند. مثلاً برای تقویت مهارت‌های حرکتی ظریف، بازی‌هایی مانند ساختن پازل‌های کوچک یا بازی با لگو مناسب هستند. برای توسعه مهارت‌های اجتماعی، بازی‌های گروهی و مشارکتی مانند بازی‌های تخیلی یا نمایشی می‌توانند مفید باشند.

بیشتر بدونیم: 10 بازی رایگان کاردرمانی در خونه!

ترکیب بازی و تمرینات

یکی از بهترین روش‌ها برای کاردرمانی کودکان، ترکیب بازی و تمرینات است. برای تقویت مهارت‌های ظریف انگشتان که منجر به دست‌خط خوانا و مهارت‌های ریاضی می‌شود، می‌توان از بازی با خمیر پاتی، ساختن لگوهای کوچک، و مهارت کار با قیچی استفاده کرد. این بازی‌ها به بهبود کنترل عضلات کوچک دست کمک می‌کنند و مهارت‌های نوشتاری و ریاضی کودک را تقویت می‌کنند.

برای کودکانی که مدام جیغ می‌زنند و هیجان زیادی دارند، بازی‌های حرکتی و هیجانی مانند بازی مجسمه‌ها (freeze tag) و فوتبال مناسب هستند. این بازی‌ها به کودک کمک می‌کنند تا کنترل هیجانات خود را یاد بگیرند و انرژی خود را به شکل مثبتی تخلیه کنند.

برای کودکانی که درک و شناخت کمی از محیط دارند، بازی‌های جستجو و کثیف‌کاری مناسب هستند. این بازی‌ها به کودک کمک می‌کنند تا با محیط اطراف خود آشنا شوند و مهارت‌های حسی و شناختی خود را تقویت کنند.

برای کودکانی که زیاد می‌دوند و نیاز به کنترل بیشتر دارند، بازی‌هایی مانند حل ماز حرکتی با استپ مناسب هستند. این بازی‌ها به کودک کمک می‌کنند تا تعادل و کنترل حرکت خود را بهبود بخشند و انرژی خود را به صورت هدفمند و مفید استفاده کنند.

ارزیابی پیشرفت کودک

ارزیابی پیشرفت کودک در طول زمان بازی‌ها و تمرینات بسیار مهم است. ابزارها و روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارند که می‌توانند به والدین و درمانگران کمک کنند تا پیشرفت کودک را بررسی کنند. یکی از روش‌های موثر، استفاده از چک لیست‌ها و گزارش‌های منظم است که می‌تواند به صورت هفتگی یا ماهانه انجام شود. با این کار، می‌توان نقاط قوت و ضعف کودک را شناسایی کرده و برنامه‌های درمانی را متناسب با نیازهای او تنظیم کرد.

با استفاده از بازی در کاردرمانی، کودکان نه تنها مهارت‌های لازم را کسب می‌کنند، بلکه تجربه‌ای مثبت و خوشایند از فرآیند درمان دارند. این روش نه تنها موثر است، بلکه به کودک کمک می‌کند تا با انگیزه و شادی بیشتری به تمرینات بپردازد و در نهایت به پیشرفت‌های بیشتری دست یابد.